رفرکتومتر یا رفراکتومتر (refractometer) از دو کــلــمــــه (Refract(o بــه مـعـنــی شـکـسـتــن و meter بـه معنـی سنجش تشکیل شده است
رفرکتومتر یا رفراکتومتر (refractometer) از دو کــلــمــــه (Refract(o بــه مـعـنــی شـکـسـتــن و meter بـه معنـی سنجش تشکیل شده است و به معنی شکست سنج است.
رفرکتومتر نوعی دستگاه برای تشخیص خلوص و شناسایی مواد در آزمایشگاه می باشد و به عملی که انجام می دهد رفرکتومتری گفته می شود؛ در مصارف پزشکی و آزمایشگاهی رفرکتومتر برای تشخیص میزان اوره، چربی خون ،غلظت مایعات، قند خون و همچنین پروتئین خون مورد استفده قرار می گیرد. مهم ترین کاربرد ان تعیین غلظت Urine است. این دستگاه خارج از موراد پزشکی و آزمایشگاهی در موارد صنعتی نیز کاربرد دارد مانند استفاده در حوضچه های پرورش آبزیان و همچنین تهیه نمک طعام. در دامپزشکی، از انکسار سنج برای اندازه گیری کل پروتئین پلاسما در نمونه ی خون و ادرار استفاده می شود. در تشخیص های دارویی و فارماکولوژی، از این دستگاه برای اندازه گیری چگالی ویژه ی ادرار انسان استفاده می شود.
نحوه کار رفرکتومتر
نحوه کار رفرکتومتر به این صورت است که نور از مایع عبور می کند و ضریب شکست ان اندازه گیری می شود و ضریب شکست به دست امده برای هر نمونه متفاوت بوده و منحصر بفرد می باشد. در رفراکتومتر یک خط نور دیده می شود که با منشورهای مختلف به دست می اید و با عدسی های مختلف برای اپراتور قابل مشاهده می باشد. نحوه کار کردن با رفرکتومتر و همچنین خواندن آن آسان است و نیاز به تجربه و تخصص زیادی ندارد، یک الی دو قطره از مایعی که در آن ماده حل شده وجود دارد، بر روی صفحه شیشه ای دستگاه ریخته و درپوش دستگاه بسته می شود، حال با قرار گرفتن نمومنه در برابر نور، عدد بریکس بر روی دستگاه نقش می بندد و شما می توانید با کمک گرفتن از جدول بریکس اسن اعداد را تفسیر نمایید همچنین جدول تصحیح حرارتی نیز می تواند کمک بسزایی انجام دهد.
در علم آزمایشگاهی امروزه علاوه بر مورادی که در بالا نام بردیم مواردی مانند شوری و PH آب و ارزش غذایی را نیز با رفرکتومتر می توان به دست آورد.
دستگاه رفرکتومتر و اجزای آن
رفرکتومتر دارای دو منشور انتشار دهنده و شکست دهنده می باشد. نمونه ای قرار مورد ارزیابی قرار بگیرد بین این دو منشور قرار گرفته و ابتدا نور وارد منشور انتشار دهنده می شود و از این طریق به نمونه می رسد و سپس به منشور شکست دهنده می رود. قبل از ریختن نمونه منشورها کاملا باید تمیز شوند. علاوه براین دستگاه دارای دو لنز تصویر و یک لنز n ، یک ترمومتر برای تنظیم درجه حرارت و گرما و تنظیم کننده های تصویر می باشد.
انواع رفراکتومتر
چـهـار نـوع رفراکتومتر دسـتـی آنـالـوگ، رفـرکـتـومـتـر رومـیزی، رفرکتومتر دستی دیجیتال و رفرکتومتر آنلاین موجود است.
بررسی دقیق دو نسل رفراکتومتر:
نسل قدیم
در این حالت چند قطره از نمونه بر روی صفحه دستگاه ریخته می شود، میزان نمونه باید به اندازه باشد و کم و زیاد نشود و سپس لامپ مقابل منشور قرار گیرد. زمانی که دستگاه شروع به کار کرد می توان نوردهی عدسی ها را کم و یا زیاد نمود. سپس نتایج به صورت آنالوگ ثبت می شود و باید به صورت دستی نوشته شود.
نسل جدید
در اینجا نیز باید نمونه به اندازه ای باشد که منشور را کاملا بپوشاند و برای تنظیم کانون عدسی تا زمانی که علامت ضربدر واضح شود از پیچ های تنظیم استفاده می کنیم. سپس با فشردن دکمه READ نتیجه بر روی صفحه دستگاه نمایان می شود.در دستگاه های جدیدتر دما نیز ثبت می شود.
دستگاه باید به صورت مداوم تمیز شود و حتی وجود گرد و غبار نیز می تواند نتیجه را تغییر دهد. برای پاک کردن صفحه ها از گوی پنبه ای استفاده می شود تا شیشه های ان دچار خش نشود و دوباره با پنبه تمیز و الکل صفحه شستشو داده می شود.