امروزه براي توليد هواي مطبوع و کنترل دما در بسياري از امکان عمومي، تجاري و صنعتي ازسيستم‌هاي هواساز استفاده مي‌شود.

امروزه براي توليد هواي مطبوع و کنترل دما در بسياري از امکان عمومي، تجاري و صنعتي از سيستم‌هاي هواساز استفاده مي‌شود. با استفاده از هواساز مي‌شود در همه‌ي فصول سال دماي مناسبي در محيط ايجاد کرد و همچنين سيستم هواساز با استفاده از دمپرهاي خروجي و ورودي هوا و فيلترهاي متعدد سبب تازه سازي هوا در محيط مي‌شود. در بسياري از مناطق عمومي نظير سينما، رستوران‌ها، مراکز خريد و هايپر مارکت‌ها، مساجد، ادارات، موزه، باک‌ها، تالارهاي بورس، بيمارستان‌ها و هتل‌ها از هواساز به عنوان عالي‌ترين روش تهويه مطبوع مرکزي در سرتاسر دنيا استفاده مي‌شود. سيستم گرمايش هواساز با استفاده از کويل گرمايي هواساز که با استفاده از آب گرم و يا بخار آب تغذيه مي‌شود در فصول سرد سال ايجاد گرماي مطبوع و يکنواختي در محيط مي‌کند. همچنين در فصول گرم سال کوئل سرمايشي با استفاده از آب سرد و يا گاز مبرد دماي محيط را تا دماي دلخواه پايين مي‌آورد.

هواسازهاي ساختماني يا Air Handling Unit شکلي سيستم تهويه مطبوع مي‌باشند که امروزه به يکي از عالي‌ترين سيستم‌هاي سرمايش و گرمايش در جهان تبديل شده‌اند. اين سيستم‌ها با مستقل کردن واحدهاي مسکوني از يکديگر در تامين هواي سرد و گرم با يکي از پارمترهاي گرمايش با آبگرم، گازسوز، هيت پمپ، يا المنت برقي نقش به سزائي جهت حذف رادياتور، فن کوئل يا گرمايش از کف ايجاد مي‌کنند.
براي ايجاد هواي تازه در محيط، دمپرهاي هواي ورودي و هواي برگشت کاملا قابل تنظيم بوده و مي‌توان ميزان ورود و خروج هوا را مديريت کرد. فيلترهاي متعددي در هواساز به کار گرفته مي‌شود تا مانع ورود گرد و غبار، حشرات، ذرات جامد معلق در هوا به هواساز شوند. علاوه بر وجود فيلترهاي موجود در هواساز امکان اضافه نمودن فيلترهايي نظير فيلتر کيسه‌اي، فيلتر کاغذي، نمدي و رول فيلتر به هواساز مي‌باشد تا با استفاده از اين فيلترها هوا کيفيت بالاتري داشته باشد. در هواسازها براي توزيع مناسب هوا در کانال‌ها از فن سانترفيوژ استفاده مي‌شود با استفاده از فن سانترفيوژ، هواي مطبوع کاملا يکنواخت در کانال‌ها پخش مي‌شود.
هواسازها به دو قسمت تبخيري و تراکمي تقسيم مي‌شوند و در واقع دستگاهي است که گردش هوا را در تهويه سرمايش و گرمايش کنترل مي‌کند.
اکثرا هواسازها جعبه بزرگي هستند که شامل دمنده، کويل‌هاي گرم و سرد، محفظه فيلتر، صدا گير و دمپرهستند.

 دستگاه هواساز با هواي دوگانه

در برخي ساختمان‌ها شايد شرايط هواي مورد نياز بخش‌هاي مختلف با هم متفاوت باشد. به عنوان مثال، بخشي از ساختمان به حرارت و رطوبت و قسمت ديگر به برودت و خشكي هوا احتياج داشته باشد. در اين صورت فقط راه حل استفاده از سيستم تهويه مطبوع با هواي دوگانه است. همچنين، در مواردي كه احتياج به كنترل دقيق شرايط هواي رفت باشد بايد از اين سيستم استفاده كرد. در شكل يک دستگاه هواساز دو منطقه‌اي نشان داده شده است. همچنين بخش M نشان دهنده محفظه مخلوط كننده و دمپرهاي C براي كنترل مقدار جريان هوا استفاده مي شود.

در سيستم هواي دوگانه، دستگاه هواساز از دو بخش تشكيل مي‌شود. در يک قسمت رطوبت گيري و سرمايش و در قسمت ديگر رطوبت‌زني و گرمايش هوا انجام مي‌گيرد. دو كانال هواي رفت دستگاه هواساز را به ساختمان متصل مي‌كند. در يک كانال هواي گرم و مرطوب و در كانال ديگر هواي سرد و خشک جريان دارد. براي هر اتاق يا بخش ساختمان از اين دو كانال انشعاب گرفته مي‌شود و قبل از اتاق يا بخش خاص، هواي دو انشعاب به نسبت مناسب كه به وسيله دمپر و دريچه كنترل ميزان هوا تنظيم مي‌شود، مخلوط شده وارد اتاق مي‌شوند. بدين ترتيب، هواي رفت به داخل اتاق ها مي‌تواند براي هر شرايطي كه لازم باشد، تنظيم شود. در صورتي كه يک اتاق فقط به هواي سرد و يا فقط به هواي گرم نياز داشته باشد، انشعاب مربوط به هواي ديگر مسدود مي‌گردد.

قسمت‌هاي گوناگون دستگاه هواساز عبارتند از:

كويل پيش گرم كن
واحد رطوبت زن
كويل سرمايي و رطوبت گير
كويل گرمايي
فن (بادزن)
كويل حرارتي كمكي (در صورت لزوم)
كويل برودتي كمكي (در صورت لزوم)
(SS,S): شرايط هواي رفت
(O) شرايط هواي خارج
(R) شرايط هواي برگشت (شرايط هواي داخل ساختمان)
(RR) مسير باي پس
(D) تخليه

براي انتخاب دستگاه هواساز نياز به اطلاعات زير مي‌باشد:

1- افت فشار استاتيكي طولاني‌ترين مسير كانال يا هد استاتيكي فن
2- حجم هوايي كه در واحد زمان از هواساز عبور مي‌كند.
3- بارهاي سرمايي و گرمايي كلي ساختمان (اگر براي ساختمان بيش از يک هواساز استفاده مي‌شود بايد سهم هر هواساز از بارهاي سرمايي و گرمايي كلي مشخص شود).
با اطلاعات بالا و مراجعه به كاتالوگ كارخانه سازنده مدل دستگاه و بعد بقيه‌ي مشخصات دستگاه مانند : نوع فيلترها، ظرفيت حرارتي كويل پيش گرم كن و اينكه با بخار آب يا آب داغ گرم مي شود ، ظرفيت رطوبت زن (اگر از نوع بخاري است پوند در ساعت بخار و نيز فشار بخار كه اغلب 15 پوند بر اينچ مربع است)، قدرت موتور بادزن و غيره تعيين مي‌شوند.