به طورکلی آنالايزرها تجهیزاتی هستند که مقدار و خلوص يك ماده را در یک تركيب بر اساس خواص شیمیایی و فیزیکی آن مورد اندازه گیری قرار می دهند.

١-  آنالایزرﻫﺎی ﺁﺯﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ

ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ آنالایزر ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺩﺭ ﺁﺯﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫ ﻬﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮﺍﻛﺰ ﭘﮋﻭﻫﺸﻲ ﻳﺎ ﺷﺮﻛﺘ ﻬﺎﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪﻱ ﻣـﻮﺭﺩ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗـﺮﺍﺭ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻻﻳﺰﺭﻫﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺯ ﻣﺤﻞ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺁﺯﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺁﺯﻣﺎﻳﺶ ﻫﺎﻱ ﻻﺯﻡ ﺭﻭﻱ ﺁﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﺩ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻧﺎﻻﻳﺰﺭ ﺁﺯﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺁﻧﺮﺍ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﺮﺩ ﻭ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ آﺯﻣﺎﻳﺶ ﻛﺮﺩ.ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ آنالایزر ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﭘﺮﺗﺎﺑﻞ ﻭ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺰ ﺩﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪﻱ ﻣﻲ  ﮔﺮﺩﻧﺪ. ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ آنالایزر ﻫـﺎ ﺑـﺮﺍﻱ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻛﻴﻔﻲ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺧﺎﺹ ﻳﺎ ﺁﻧﺎﻻﻳﺰﺭ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺴﺴﺘﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲ شود.

٢-  ﺁﻧﺎﻻﻳﺰﺭﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ

ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻻﻳﺰﺭ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﺩﺭ ﻣﺤﻞ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻫﺎ ﻋﻤﻞ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺭﺍ ﺍﻧﺠـﺎﻡ می دهند. ﺁﻧﺎﻻﻳﺰﺭ ﻫـﺎﻱ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ یا ON-LINE  ANALISZERS ﺩﺭ ﻣﺤﻠـﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧـﻪ ﻧﺼـﺐ ﻣـﻲ ﺷـﻮﺩ ﻭ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺑـﻪ ﻃﺮﻳﻘـﻲ ﺑـﻪ ﺁﻧﻬـﺎ ﺍﺭﺳـﺎﻝ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻳﻜﻨﻮﺍﺧﺖ ﻭ ﺍﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﺗﻮﺳﻂ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺍﻧﺠﺎﻡ  ﭘﺬﻳﺮﺩ. ﺩﺭ ﺳﺎﻟﻬﺎﻱ ﺍﺧﻴﺮ ﺁﻧﺎﻻﻳﺰﺭ ﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺩﺭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻱ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ، ﭘﺘﺮﻭﺷﻴﻤﻲ ﻭ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩ ﻫﺎ ﺳﻬﻢ ﺑﺴـﺰﺍﻳﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻧﺪ. ﺁﻧﺎﻻﻳﺰﺭﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﺎ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻝ ﻧﺼـﺐ ﺻـﺤﻴﺢ ﻭ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﻬﻴﻨـﻪ ﺛﺎﺑـﺖ ﻛـﺮﺩﻩ ﺍﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﺴﻴاﺮ ﻣﻔﻴﺪﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲ ﺩﻫﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻻﻳﺰﺭﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺩﺭ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺭﺍ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﻭ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﺣﻞ ﺧﻴﻠـﻲ ﺍﺯ ﻣﺸـﻜﻼﺕ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺗﻲ ﻛﻤﻚ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ. ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺁﻧﺎﻻﻳﺰﺭ ﻫﺎﻱ ﺁﺯﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺩﺭ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻱ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻋﻤﺪﻩ ﺍﻱ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﺍﻧـﺪ. ﺁﻧﺎﻻﻳﺰﺭﻫﺎﻱ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺻﺮﻓاً ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺁﺯﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺁﻧﺎﻻﻳﺰﺭ ﻫـﺎﻱ ﺁﺯﻣﺎﻳﺸـﮕﺎﻫﻲ  ﺑـﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻴﻠﻲ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﻭ ﺿﻌﻒ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﺭ ﻭ ﺑﺮﺩﺍﺷـﺘﻲ ﻛـﻪ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﺭ ﻭ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺷﺪ ﻣﻌﻀﻼﺕ ﻣﺘﻌﺪﺩﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻭﻟـﻲ ﺍﻣـﺮﻭﺯﻩ ﺁﻥ ﺍﺷـﻜﺎﻻﺕ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ. ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺁﻧﺎﻻﻳﺰﺭ ﻫﺎﻱ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﺭﻛﻨـﺎﻥ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺕ ﻭ ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻝ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﮔﻴـﺮﻱ ﺻـﻮﺭﺕ ﮔﻴـﺮﺩ ﺍﺷـﻜﺎﻻﺗﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺍﺯ ﻧﺼﺐ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺑﺎ ﻫـﺪﺭ ﺭﻓـﺘﻦ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺻـﺮﻑ ﺷـﺪﻩ ﻭ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺑـﻴﻦ ﻋﻤﻠﻴـﺎﺕ ﻭ ﺗﻌﻤﻴﺮﺍﺕ ﻋﺪﻡ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ. 

ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻱ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮﻱ:

ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻭ ﻧﺼﺐ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺭﺍ ﺩﺭﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ آنالایزر ﺑﺮﺳـﺎﻧﺪ ﮔـﺎﻫﻲ ﺍﻭﻗـﺎﺕ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺣﺎﺋﺰ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺁﻧﺎﻻﻳﺰﺭ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺍﺭﺩ. ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮﻱ می ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺷﻴﺮ ﺳـﺎﺩﻩ ﺗـﺎ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﻳـﺎ ﻳـﻚ ﻣـﺪﺍﺭ ﻛـﺎﻣﻼً  ﭘﻴﭽﻴـﺪﻩ ﻛـﻪ ﺷـﺎﻣﻞ ﺷﻴﺮﻫﺎﻱ ﺑﺮﻗﻲ، ﻓﻴﻠﺘﺮ، ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪ ﮔﺎﺯ، ﺭﻳﮕﻼﺗﻮﺭﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺯﻳـﺎﺩﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﻣﻲ  ﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ.

 ﺩﺭ ﺩﻭ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺩﺍﺩﻩ شده ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻣﺸﺨﺼﺎﺕ ﺍﺻﻠﻲ ﺯﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ:

۱- ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺍﺯ ﻟﻴﺴﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻨﺠﺶ ﺑﺎﺷﺪ.

۲- در رنج عملیاتی دستگاه آنالایزر باشد.

ﺍﺻﻮﻝ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ  ﮔﻴﺮﻱ:

١-  ﻣﺤﻞ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ (SAMPLE LOCATION) ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺍﺯ ﺗﻴﻮﺏ ﺍﺳﺘﻴﻞ ﺿﺪ ﺯﻧﮓ١/۴ ﺗﺎ ١/٨ ﺍﻳﻨﭻ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ.

۲- ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻛﺮﺩﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺍﺯ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ می ﮔﺮﺩﺩ .

٣- ﺑﻪ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮﻱ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯBY-PASS ﺯﻣﺎﻥ ﻛﺎﻫﺶ  ﻳﺎﺑﺪ.

۴- ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻓﺸﺎﺭ،  ﺩﻣﺎ ﻭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ

۵ –  ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎﻱ ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺒﺪﻝ مایع به گاز، ﺟﺪﺍﻛﺮﺩﻥ ﻗﻄﺮﺍﺕ ﺁﺏ ﺍﺯ ﮔﺎﺯ  و…

۶- ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺩﻭﺭ ﺭﻳﺰ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ نمونه ﮔﻴﺮﻱ، ﮔﺎﺯ ﻳﺎ مایع. 

کروماتوگراف گاز

کروماتوگرافی گازی شامل نمونه ای می شود که به داخل راس ستون کروماتوگرافی تزریق می شود. نمونه از میان ستون توسط جریان فاز متحرک گازی، خنثی منتقل می شود. خود ستون دارای یک فاز مایع ساکن است که به داخل سطح یک جامد خنثی جذب می شود.

 آنالایزر گاز IR

یک آنالایزر گاز مادون سرخ گاز های مقدار ناچیز ( گاز هایی که کمتر از ۱ درصد حجم جو زمین را تشکیل می دهند ) را توسط مشخص سازی جذب یک منبع نوری منتشر شده ی مادون سرخ از میان یک نمونه هوای خاص، اندازه می گیرد.

آنالایزر گاز IR می تواند بر دو نوع باشد:

1-آنالایزر گاز IR غیر پراکنده

2-آنالایزر گاز IR پراکنده

 آنالایزر گاز هدایت حرارتی

هر گازی قابلیت این را دارد که گرما را با یک سرعت خاص هدایت کند . چنین چیزی به عنوان هدایت حرارتی گاز شناخته می شود. از این ویژگی در آشکار ساز هدایت حرارتی استفاده می شود. رشته های فلزی گرم شده در معرض گاز های نمونه و صفر ( گاز صفر یعنی گاز مرجع ) قرار می گیرند.

 آنالایزر گاز نوع پارامغناطیس

این آنالایزر یک آنالایزر اکسیژن پارا مغناطیسی نوع دمبلی است. چون این آنالایزر بر این اساس است که خاصیت مغناطیسی گاز اکسیژن بیشتر از گاز های هم زیست با آن است، در نتیجه این اطمینان حاصل می شود که اندازه گیری تحت تاثیر گاز های هم زیست قرار نمی گیرد.

 آنالایزر الکترو شیمیایی

سنسور های الکترو شیمیایی گاز آشکار ساز های گازی هستند که غلظت یک گاز هدف را توسط اکسیداز یا کاهش گاز هدف در یک الکترود و اندازه گیری جریان به وجود آمده، اندازه می گیرند.

 دستگاه اورسات

یک آنالایزر گاز اورسات یک ابزار آزمایشگاهی است که به منظور آنالیز محتوای اکسیژن، مونو اکسید کربن و دی اکسید کربن یک نمونه ی گازی ( معمولا گاز دودکش سوخت فسیلی ) استفاده می شود. گرچه تا حد زیادی با تکنیک های ابزاری جایگزین شده است، ولی باز هم اورسات به عنوان یک روش قابل اطمینان اندازه گیری باقی مانده و استفاده از آن نسبتا آسان می باشد.

آنالایزر ثقل سنجی

هیدروژن و کربن کل را می توان در یک جامد توسط عمل احتراق در حضور اکسیژن خالص، خشک تعیین کرد.