دستگاه هواساز به دستگاهی گفته می شود که وظیفه آن تنظیم گردش هوا در سیستم تهویه مطبوع است. هواساز از اجزای مختلف و متنوعی درست شده است که در ادامه در مورد آنها صحبت خواهیم کرد. کارکرد دستگاه هواساز به عملکرد اجزای سازنده آن بستگی داشته و رابطه مستقیم با آن دارد.

نحوه کارکرد دستگاه هواساز چگونه است؟

هواساز(به انگلیسی: Air Handling Unit) (بطور اختصاری AHU) دستگاهی برای تأمین هوای مطبوع و سالم با دستیابی به دما و رطوبت مناسب است. هواساز یکی از اصلی‌ترین دستگاه‌های تهویه مطبوع است که در مسیر چیلر و بویلر با کانال هوا قرار می‌گیرد. هواسازها در صنایع مختلف نیز برای تولید هوای مورد نیاز با درجه و رطوبت مورد نظر به کار برده می‌شوند. این دستگاه از اجزای مختلفی ساخته شده است که برخی از آنها عبارتند از تعدادی کویل آب گرم و آب سرد، فن، تعداد مشخصی فیلتر، رطوبت زن و کانالها و محفظه تامین و تولید هوای گرم و سرد بخشی از این اجزا هستند. عملکرد هر یک از این اجزا می تواند روی عملکرد کلی دستگاه تاثیر بگذارد اما به طور کلی نحوه کارکرد دستگاه هواساز به این صورت است که آب سرد موجود در چیلر یا مینی چیلر و آب گرم موجود در بویلرها و یا پکیج ها به وسیله لوله کشی های انجام شده به هواساز منتقل می شود. بعد از اینکه آب سرد و آب گرم از این طریق به هواساز منتقل شد یک فن بزرگ و یا چند فن کوچکی که در آن قرار دارند با دمیدن هوا از روی کویل ها هوای موجود را گرم یا سرد خواهند کرد. فرق آب گرم و آب سرد در این سیستم این است که در فصل تابستان که هوا را سرد می کند به آن هواساز سرمایشی و در فصل زمستان که نیاز به هوای گرم است به آن هواساز گرمایشی می گویند. یعنی با دمیدن هوا در اطراف کویل وظیفه تولید هوای گرم و سرد را در فصل تابستان و یا زمستان و خنک کردن و گرم کردن فضا را بر عهده دارند.

نحوه کارکرد هواساز بر اساس تصفیه هوا

یک کار دیگری که این سیستم انجام می دهد، تصفیه هوا است. برای تصفیه هوا باید سیستم فیلتراسیون خاصی در این دستگاه وجود داشته باشد تا بتواند هوا را تصفیه و پاکیزه نماید. برای اینکه کار تصفیه هوا به خوبی انجام شده و نتیجه مطلوبی داشته باشد باید از فیلترهای قابل شستشو استفاده شود و این فیلترها بر اساس نوع کارکردی که دارند متنوع بوده و در انواع فیلترهای قابل شستشو، کیسه ای و هپا مورد استفاده قرار می گیرند.

 از جمله پارامترهای انتخاب دستگاه هواساز

میزان هوادهی که با توجه به حجم هوای محیط و کاربری آن تعیین می‌شود برای مثال میزان هوادهی هواساز در یک حجم ثابت از یک پروژه اداری و ورزشی متفاوت است. فشار فن هواساز که با توجه به طول کانال‌کشی و نوع فیلترهای به‌کاررفته در هواساز متفاوت است و شامل دو پارامتر افت فشار خارجی (مربوط به کانال‌ها و دریچه‌های خروجی هوا (و افت داخلی) مربوط به کویل، فن و فیلترهای هواساز است). فشار فن باید به حدی باشد که بتواند به موارد ذکرشده غلبه کند. ظرفیت حرارتی و برودتی که تعیین‌کننده سطح تماس کویل حرارتی و برودتی هواساز است. کیفیت هوای خروجی از دستگاه که در پروژه‌های بیمارستانی، درمانی و آزمایشگاهی بسیار حائز اهمیت است؛ و نوع فیلتراسیون را تعیین می‌کند و تاثیر بسیاری روی قدرت فن دارد.

هواسازهایژنیک

هواسازهایژنیک که برای تأمین هوای تازه و گرمایش و سرمایش و فیلتراسیون اتاق‌های تمیز، آزمایشگاه‌ها و بیمارستان‌ها استفاده می‌شود و دارای فیلتراسیون قوی چندلایه از جمله فیلترهای G4 و HEPA و Bag است؛ و بدنه دستگاه برای جلوگیری از تجمع آلودگی و اکسیداسیون از استنلس استیل تولید می‌شود. در هواسازهایژنیک به دلایل مختلف از جمله تجمع آلودگی از پلاک فن استفاده می‌شود. پلاک فن‌ها حوزینگ فن و حلزونی ندارند. هواسازهایژنیک برخلاف انواع دیگر هواساز، سازوکار برگشت  هوا به دستگاه هواساز را ندارد و اصطلاحاً فول فرش ایر Fresh Air Full است و به طبع ظرفیت حرارتی و برودتی کویل آن باید از هواسازهای دارای هوای برگشتی بزرگ‌تر باشد. مورد دیگری که در هواسازهای هایژنیک لحاظ می‌شود سیستم ضدعفونی‌کننده هوا است. این سیستم می‌تواند از نوع لامپ uv باشد که بعد از فیلتراسیون نصب می‌شود.

هواساز آپارتمانی

هواساز آپارتمانی اگر به‌درستی تولید شود و تمهیدات لازم برای نصب و سرمایش و گرمایش در آن لحاظ شود مناسب است؛ اما در بسیاری از پروژه‌ها هواسازهای آپارتمانی با ایرواشر تلفیق می‌شوند که علاوه بر پاسخگویی نامناسب محل تجمع آلودگی و باکتری در آپارتمان نیز می‌شود. دلیل نصب ایرواشر در هواساز آپارتمانی دستیابی به سرمایش با استفاده از سیستم ارزان تبخیری (مانند کولر آبی) است.

هواساز خانگی

دستگاه هواساز خانگی به دستگاه‌هایی گفته می‌شود که سرمایش و گرمایش را تأمین می‌کنند. استفاده از واژه هواساز برای دستگاه تصفیه هوا مناسب نیست چراکه دستگاه‌های تصفیه هوا صرفاً هوا را تصفیه می‌کند و هیچ عملیات سرمایش و گرمایشی بر روی هوا ندارند. تأمین بار سرمایش و گرمایش توسط هواساز خانگی نیاز به محاسبات دقیق و صرف هزینه بالا دارد.

هواساز صنعتی

دستگاه هواساز صنعتی به هواسازهای بزرگ‌تر گفته می‌شود که قابلیت تأمین سرمایش و گرمایش و هوای تازه سالن‌های بزرگ ورزشی و کارخانه‌ها و آمفی‌تئاترها و... را دارند
ابعاد این هواسازها بزرگ است برای مثال یک هواساز 50,000 cfm دارای ابعاد حدودی 5×3×2 است.

نحوه تنظیم رطوبت در دستگاه هواساز

در روزهایی از سال که هوا گرم است و باید میزان رطوبت موجود در هوا کاهش پیدا کند، دستگاه هواساز سیستمی دارد که قادر است، میزان رطوبت را کاهش داده و هوای خنک وارد شده به ساختمان را مطبوع تر کند. برای دستیابی به این هدف وقتی در فصل گرما هواساز روی سیستم سرمایش قرار دارد، بخار آبی که در هوا وجود دارد از روی سطح کویل عبور کرده و بعد از برخورد با سطح فلزی کویل به آب و یا مایع تبدیل می شود و بعد از این مرحله چکیده شده و در محفظه زیر هواساز جمع خواهد شد و بعد از این مرحله از طریق مجرایی که برای آن تعبیه شده است از دستگاه خارج می شود. به این شیوه رطوبت موجود در هوا گرفته شده و هوای خنکی که وارد فضا می شود، مطبوع تر خواهد بود. در برخی موارد نیاز است که رطوبت موجود در هوای خروجی بیشتر شود، برای دستیابی به این رطوبت هم سیستم هواساز راهکارهایی دارد. در این سیستم در یک چنین مواقعی در مسیر عبور هوا از افشانک های تزریق کننده آب در هوا استفاده شده و به این شیوه رطوبت مورد نیاز در هوای خروجی تامین می شود.

نحوه کارکرد هواساز بر اساس تامین هوا

هواساز همانطور که از نامش پیداست، باید بتواند هوای مورد نیاز را هم تامین کند. برای دستیابی به این هدف عموما هواسازها در بیرون از ساختمان ها تعبیه شده که در این صورت برای تامین هوای مورد نیاز به سه روش عمل می کنند که عبارتند از:

• اولین شیوه تامین هوا به صورت کامل و صد درصدی از بیرون است.
• دومین شیوه استفاده از روش سیرکوله کردن است. یعنی هوا داخل دستگاه گردش شده و از بیرون تامین نمی شود.
• شیوه سوم هم تامین هوا به صورت درصدی است. یعنی بخشی از هوا از بیرون و بخشی دیگر از هوای برگشتی داخل ساختمان تامین می شود. این دو نوع هوا در محفظه اختلاط با هم ترکیب می شوند.